Emirdağ’ın tarihi camileri ve Emirdağ’da dini yaşam

0 Paylaşımlar

Ahmet URFALI

Tarihi belgelerde Emirdağ dahilinde ,1 camii şerif,2 mescit yine bazı kayıtlarda 3 camii şerif bulunduğu yazmaktadır.Bu camiler;Çarşı,Eskikaçerli ve İncili’dir.

Çarşı Camii : Emirdağ’ın Muslucalu nahiyeliği döneminde 1750 yılında inşa edilmiştir.1902 yılında yıkılıp aslına uygun olarak yeniden yapılmıştır.Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından 1965 ve 2011 yıllarında genel onarımdan geçirilmiştir.

Çarşı Camii 500 m2 olup 1060 m2 bahçesi bulunmaktadır.Bahçe içindeki tarihi şadırvan yıktırılmıştır.Çarşı Camiin levhasında 1902’de yapıldığı yazılıdır ki,bu yukarıda belirtildiği üzere yeniden inşa edildiği tarihtir.

Eskikaçerli Camii : Kaçerli, Emirdağ’ın en eski mahallesi olup Muslucalu nahiyesi döneminde kurulmuştur. Kaçerli (Kacerli) adı Kaçar Türkmenlerinden gelmektedir.Bunun belgesi,III. Ahmet’in Rakka Beylerbeyi’ne yazdığı fermanda olup ‘’Bozulus Türkmenlerinden Muslucalu cemaatinden Çilli, Öşili (Evşili), Kaçarlı, İncili, Hacı Fakılı, Caberli… kabileleri Emirdağ’a yerleştirildiler.’’şeklinde yazmaktadır. Emirdağ’ın yerli ailelerinin mahallesidir.

Kaçerli Camii,1800 yıllarında yapılmıştır.1945 yılında yıkılarak yeniden yapılmıştır.Cami,160 m2 olup 60 m2 bahçesi vardır.

İncili Camii : Yukarıda fermanda zikredilen adını İncili Türkmenlerinden alan mahallede yine 1800 yıllarında yapıldığı tahmin edilmektedir.1952 yılında esaslı tamir görmüştür.150 m2 cami alanına sahip olup 30 m2 avlusu bunmaktadır.

Müftülük kayıtlarına 1880 tarihinden itibaren rastlanmaktadır.1880-1908 yılları arasında iki müftü ilçede görevde bulunmuştur.

İlçe merkezinde 3 mescit (Çarşı, Kacerli, İncili Camii) bulunmaktadır.Çarşı Camii 1750’de yapılmıştır.Ayrıca ilçede 2 tekke vardır.

16.yy’da zaviye sayısı      Bolvadin    7
                                           Barçınlı   16
19.yy’da zaviye sayısı      Bolvadin 13
                                           Aziziye     15

Müftü: Hilmi Efendi                    1880-1886
Müftü: Mehmed Hayri Efendi     1887 -1908

1889 yılında Karahisar-ı Sahib Sancağı dâhilinde bulunan cami ve mescitlerin toplamı 501 adettir. Bu cami ve mescitlerin kazalara dağılışı şöyledir:

Karahisar kazasında             200
Sandıklı kazasında                228
Bolvadin kazasında                 47
Aziziye (Emirdağ) kazasında 26 tane cami ve mescit bulunmaktadır..

1906 ve 1907’da Afyonkarahisar’da Mevcut Sıbyan ve İbtidâî Okullar

Kazalar    Okul Sayıları    Talebe Sayısı
Karahisar Kazası    186    15,902
Sandıklı Kazası    113       1,949
Aziziye Kazsı    84       4,210
Bolvadin Kazsı    46          500
Karahisar Sancağı Yekûnu    429    22,561

Medreseler
1885 tarihli vilâyet sâlnâmesine göre Sandıklı kazasına bağlı Şeyhlü (Çivril) nahiyesinde 4 medrese ve bu medreselerin toplamda 90 talebesi vardır. Bolvadin kazasında, 14 medrese ve bu medreselerin 235 talebesi vardır. Aziziye kazasında 1 tane medrese vardır ve Aziziye kazasına bağlı Hanbarçın nahiyesinde 2 medrese ve bu iki medresenin 40 , toplam 50 talebesi bulunmaktadır.
1885
Şarken 5 saat mesâfede Veysel Karyesi’nde Veysel Karani Hazretleri’nin Nâzırgâhı ve Eski Alikân Karyesi’nde Sarı Lala ve cenuben 2 saat mesâfede Çıtır(Tez) Karyesi’nde Ahi Yakub ve kasabaya 3 saat mesâfede Balcam Karyesi’nde Balcam Sultan medfenları ziyaretgâh olub civârında
tekyeleri mevcûd ve mamûrdur.

1891
Dâhil-i kazada 1 camii şerif, 2 mescid, 2 medrese, 1 mekteb-i rüşdiyye.

1893
Dâhil-i kasabada 3 camii şerif, 2 medrese.