Dr. Muharrem BAYAR
Bolvadin’in mutfak litaratürende Kara Haber yaprak sarmasının adıdır.Bu mübarek yemek, sarılarak yapıldığı halde biz inatla yaprak dolması diyoruz.
Yaprak sarması ,Bolvadin davetlerinin vazgeçilmez yemeğidir.Sofraya konan yaprak sarması son yemek olduğunun habercisidir. Arkasından dualık olarak mevsimin durumuna göre meyve veya hoşaf gelir ve davet sona erer.
Yaprak sarması son yemek olduğu için, davetin sona erdiğini bildirdiği için kara haber denmiştir.
Deyim haline gelerek günümüze kadar gelen bu sözcük, zaman için yanlış yorumlanmış, hiç ilgisi olmayan bir olaylarla ilişkilendirmiştir.
Köklü zengin bir tarihi olan Bolvadin doğuyu-batıya bağlayan en önemli yollar üzerinde kurulmuştur. Tarihi Kral Yolu, İpek Yolu , Sura Yolu,önemli ticaret yolları ,sefer yolları buradan geçmiştir.10 bin yıllık tarihinde sayısız olaylara şahit olmuştur. Bu olaylarda birisi ve en önemlisi de Tarihi Surre Soygunu Olayıdır.
Bolvadin Beyleri ek görev olarak Akşehir-Sultanönü(Eskişehir) arasındaki yolun muhafız serdarlığını da üslenmişlerdir. Bu yol üzerinde olan her olaydan sorumlu tutulmuşlardır.
1800 yılı Sonbaharında Hacı Alayı, Hac Faraziyesini tamamlamış, dönerken Çay ilçesinin Mandıra yakınlarındaki Sakallı mevkisinde Kör Nakipoğlu İsmail,Kara Cehennem oğlu Kara Aslan isimli eşkıyaların adamları tarafından soyulurlar.Bu olaydan Bolvadin Bey’i Emrullah Bey ve aslen Yalvaçlı Honamlı Yörüklerinden olan Çay Bey’i Oruç Bey sorumlu tutulur.Olayı incelemek için Bolvadin Beyliğine Mehmet Tahir Bey,Çay Nahiyesi Beyleğine de Çengeloğlu Bayram Bey görevlendirilir.Bolvadin eski Bey’i Emrullah Ağa ve Çay eski Bey’i Oruç Bey kalebent olarak Balkanlara sürülür.
1800 tarihinde Mehmet Tahir Bey,sürgüne gitmeyen Emrullah Bey ve Oruç Bey’i ortadan kaldırır.Bu olayı takiben soygunu yapan eşkıyalardan Kör Nakipoğlu İsmail,Kara Cehennem oğlu Kara Aslan ve adamları 11 Ekim 1801 günü Bolvadin’i basarlar.Çok kanlı sokak savaşları olur.Olay günü Bolvadin Kurşunlu Kervansarayı’nda misafir olan Ünlü seyyah William Francis “Asia Minor,Mesopotamıa,Caldea and Armenia” isimli eserinde çok kanlı bir gece baskını olduğunu yüzlerce cesedin sokaklarda yattığını.Mehmet Tahir Bey’in eşkıyayı şehirden çıkardığını anlatır.[1]
Mehmet Tahir Bey sıkı takipten sonra 07 Şaban 1230/1814 günü eşkıyayı Çay Deresinde kıstırır ,başta reisleri olmak üzere pek çok eşkıyayı öldürür.Eşkıya başı Kör Nakipoğlu İsmail,Kara Cehennem oğlu Kara Aslan’ın başlarını keserek Anadolu Valisi Ahmet Şakir Paşa’ya gönderir.Bu başarısından dolayı Bolvadin Bey’i Mehmet Tahir Bey,Padişah Sultan II.Mahmut tarafından Anadolu nişanı ile taltif edilmiştir.
Mehmet Tahir Bey 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşına Bolvadin Alayı ile katılmış,.Sırpistan’ın o zamanki merkezi yakınlarındaki Çetine Kalesi kuşatması sırasında Maydos Tepesinde şehit düşmüştür.
Bu olay yalan yanış,kulaktan dolma rivayetlerle yaprak sarması ile ilişkilendirilmiştir.Güya Mehmet Tahir Bey, Oruç Bey’i mahiyeti ile birlikte Bolvadin’e davet etmiş,misafirleri Kaymazdaki konağına, Nakiplerin odaya ve Erkmen’deki Yahnicilerin odaya paylaştırmış, büyük bir davet vermiş,sıra yaprak sarmasına gelince misafirler katledilmiş,bu nedenle yaprak sarması tarihe kara haber olarak geçmiştir.Ne böyle bir davet, nede böyle bir katliam olmamıştır. Bu rivayet yıllarca Bolvadin-Çay arasında çeşitli nahoş olaylara sebep olmuştur. Tarihi vesikalar böyle bir olayın olmadığını yazmaktadır.Bu konu ile ilgili İstanbul Devlet Arşivinden aldığım bir vesikayı sunuyorum. Yalan söyleyen tarih utansın.
Çay Deresi’nde yakalanan Emrullah oğlu Mehmet Bey ve Oruç Bey’in tenkili ile eşkıya Kör Nakipoğlu İsmail ve Kara Cehennem oğlu Kara Aslan’ın başlarının keserek Anadolu Valisi Ahmet Şakir Paşa’ya gönderildiğini gösterir belge[1]
[1] BOA,515/25156 (07.Şaban.1230/1814)
[1] William Francis “Asia Minor,Mesopotamıa,Caldea and Armenia” s316
